درست است که آتش‌بس اخیر میان اسرائیل و لبنان توافقی است تکراری که در طول چهل سال گذشته بارها منعقد شد اما نتوانست از وقوع جنگ جلوگیری کند، اما جنگ اخیر حزب‌الله و اسرائیل و توافقی که به دنبال آن حاصل شد با توافق‌های قبلی تفاوت بسیار دارد. این توافق، که مفاد آن در سال آینده میلادی اجرایی خواهد شد، مفهوم درگیری در سراسر لبنان را تغییر خواهد داد.
پرسش مهمی که مطرح می‌شود این است که ویژگی توافق کنونی چیست و چرا متفاوت است؟
در پاسخ می‌توان گفت که این ویژگی نه به ناگزیر شدن جمهوری اسلامی به عقب‌نشینی و دادن امتیاز بستگی دارد و نه به تضعیف حزب‌الله، بلکه عامل اصلی این تغییر خود اسرائیل است.
حمله ۷ اکتبر سال گذشته مفهوم بازدارندگی اسرائیل را کاملا دگرگون کرد و تل‌آویو را بر آن داشت تا از حضور هرگونه خطر بالقوه در نزدیکی مرزهایش جلوگیری کند. اسرائیل این حمله را تهدید وجودی بزرگی تلقی می‌کند که مستلزم بازنگری در هم‌زیستی با گروه‌های متخاصم در نزدیکی مرزها است. به همین دلیل، اسرائيل درصدد نابودی حماس و تضعیف قدرت حزب‌الله برآمد و از این پس اجازه نمی‌دهد که دو سازمان یادشده یا نیروهای دیگر موجودیت این کشور را تهدید کنند.
با توجه به ماهیت جنگ اخیر و رویکرد خشونت‌آمیز ارتش اسرائیل درمورد حماس و حزب‌الله و اظهارات رهبران اسرائیل، می‌توان گفت که تل‌آویو سیاستش در مقابله با تهدیدهای وجودی را از تضعیف دشمن به نابودی کامل آن تغییر داده است. در گذشته اسرائیل عموما به حزب‌الله و حماس فرصت می‌داد تا توانایی‌های نظامی‌شان را تقویت کنند، سپس برای نابودی آن‌ها جنگ به راه می‌انداخت. همین بود که هرازگاهی آتش جنگ در منطقه شعله‌ور می‌شد و با برقراری آتش‌بس موقت پایان می‌یافت. اما در جنگ اخیر اسرائیل برای نابودی این تهدیدهای روزافزون گام‌های بلندی برداشت و تمامی قواعد گذشته را تغییر داد. درنتیجه، حماس عملا نابود شد و پس از بازسازی فعالیت‌هایش در حوزه مسائل سیاسی محدود خواهد ماند. اسرائیل پس از آن به سراغ حزب‌الله رفت و در هشت هفته رهبران برجسته این حزب و زرادخانه عظیم آن را نابود کرد. به‌رغم شکست‌های بزرگ و خسارات ناشی از جنگ اخیر، حزب‌الله همچنان در صحنه حضور دارد و مانند گذشته به دنبال بازسازی ساختار ازهم‌پاشیده و جایگزینی رهبران و فرماندهان کشته‌شده آن است.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
آنچه وضعیت کنونی را از شرایط قبلی متمایز می‌کند، این است که اسرائيل مصمم است حزب‌الله را ریشه‌کن کند و تاکید دارد که آتش‌بس اخیر هرگز اسرائیل را از انجام این ماموریت مهم بازنمی‌دارد؛ به‌ویژه اینکه براساس توافق اخیر، اسرائيل می‌تواند برای نظارت بر گذرگاه‌ها، جلوگیری از انتقال تسلیحات و الزام دولت به برچیدن کارخانه‌ها و انبار‌های سلاح باقی‌مانده حزب‌الله وارد حریم هوایی لبنان شود. افزون بر این، حزب‌الله از طریق دولت لبنان موافقتش با حضور آمریکایی‌ها برای نظارت بر اجرای مفاد توافقنامه و تعهدات مربوط به آن را ابراز کرده است.
بنابراین، توافقنامه اخیر با توافق‌های قبلی تفاوت بسیار دارد، زیرا به‌رغم برقراری آتش‌بس و پایان جنگ، به اسرائیل اجازه می‌دهد تا کاروان‌هایی را که به حزب‌الله پول و تسلیحات می‌دهند هدف قرار دهد. البته اسرائيل با تکیه بر این توافقنامه، گذرگاه قاچاق سلاح را، که از عراق و سوریه تا لبنان امتداد دارد، پیوسته تحت نظارت خواهد داشت و در صورت لزوم به آن حمله خواهد کرد.
عمده‌ترین استدلال اسرائیل این است که دولت لبنان در حال حاضر ضعیف‌تر از آن است که بتواند حزب‌الله را که در تاروپود کشور تنیده و در تمامی نهادهای آن نفوذ کرده است ریشه‌کن کند، حال چه از نظر نظامی و چه از نظر غیرنظامی. البته حزب‌الله در ارتش، نهادهای اطلاعاتی و امنیتی، شوراهای شهری، بانک‌ها، فرودگاه‌ها، دولت و مجلس نمایندگان حضور پررنگی دارد. همه به یاد داریم که چگونه حزب‌الله با ترفند «یک سوم معطل» سایر گروه‌های لبنان را به ایجاد تغییراتی در توافق طائف که به نفع حزب‌الله بود وادار کرد، به‌طوری که یک سوم بیش از دوم سوم اهمیت پیدا کرد. این اقدام باعث شد حزب‌الله در زمینه انتخاب رئیس‌جمهوری، نخست‌وزیر و فرمانده کل ارتش لبنان حرف اول را بزند.
با توجه به تشدید درگیری منطقه‌ای که قدرت‌های بزرگ هم در آن نقش غیرمستقیم دارند، آیا اسرائيل می‌تواند حزب‌الله را از صحنه حذف کند؟ این در حالی است که اسرائيل توانست خود را به‌مثابه قدرت نظامی منطقه‌ای ویرانگری تثبیت کند که به جنگیدن در چند جبهه و دستیابی به پیروزی قادر است.
در گذشته، اسرائيل سازمان آزادی‌بخش فلسطین را در لبنان حذف و رژیم سوریه را به‌شدت سرکوب کرد. سپس در درگیری اخیر توانست حزب‌الله و متحدانش را با برتری قاطع نظامی به طرز بی‌سابقه‌ای غافل‌گیر کند.
با توجه به تحولات اخیر و تغییر توازن قدرت در منطقه، بعید است که حزب‌الله بتواند بار دیگر به‌منزله بازیگری که اسرائيل را تهدید کند به صحنه بازگردد. با این حال، پایان دادن به تهدید حزب‌الله تنها از طریق خلع سلاح آن ممکن نیست، بلکه دستیابی به این هدف دشوار مستلزم برداشتن گام‌های بیشتری است تا لبنان و منطقه از شر هژمونی حزب‌الله رهایی یابند.
برگرفته از روزنامه الشرق‌الاوسط
